Door Els Deenen
Afgelopen zomer fietsten we een deel van de Elbe-Radweg,
een lange afstandsfietsroute vanaf de oorsprong van de Elbe in het Reuzengebergte
tot waar de rivier uiteindelijk boven Hamburg uitmondt in de Noordzee.
We fietsten door dat deel van de voormalige DDR,
waar de Elbe gedurende de scheiding van Oost- en West-Duitsland de grens vormde.
Een breed en groen rivierdal, grasland, maïs- en graanvelden,
reigers en ooievaars, rust en ruimte,
maar ook sporen van deze pijnlijke episode in de geschiedenis van deze streek:
stukjes ijzeren gordijn, oude wachttorens,
herinneringsborden met lokale verhalen over onvrijheid, scheiding en hereniging -
over hoe de pont drie dagen (!) na de val van de muur weer in gebruik werd genomen
waardoor ouders en kinderen die 44 jaar lang gedwongen gescheiden hadden geleefd
elkaar weer in de armen konden sluiten.
Kleine dorpjes, typische rode bakstenen kerkjes,
verspreide boerderijen en opvallend veel Oekraïense vlaggen.
In Klietz puffen we even uit op het dorpsplein
en loop ik een rondje om de kerk.
Een klein Romaans kerkje, ruim 800 jaar oud,
gras en grafzerken eromheen.
Op het pleintje voor de kerk drie grote ‘vredeseiken’,
geplant na de Frans-Duitse oorlogen van 1864, 1866 en 1870.
Daarnaast een gedenksteen voor de slachtoffers van de eerste wereldoorlog.
Binnen de haag een kring van kruisen voor elf van de slachtoffers van dwangarbeid
uit de tweede wereldoorlog die met naam gekend zijn.
Maar de meeste indruk maakt de ruïne van dat deel van de kerk
dat in 1945 bij felle gevechten is verwoest – en bewust nooit meer opgebouwd,
als ‘Mahnmal’, als zichtbare herinnering, aan wat oorlog vermag.
Op de ongecultiveerde grond binnen de ruïne een marmeren gedenksteen
voor de slachtoffers van oorlog, geweld, haat en bedrog,
met op de voorkant een bede uit het Onze Vader:
‘Vergib uns unsere Schuld,
wie wir vergeben unseren Schuldigern.’
Stil maak ik mijn rondje af.
Bij de deur van de kerk staat een eenvoudig, blauw-geel geschilderd kruis,
van Pasen dit jaar
met een aantal kleurige handafdrukken
en in verschillende talen het woord ‘vrede’, shalom.
Thuis, bij het bekijken van de foto’s, valt me op
dat de handafdrukken in het midden een ‘gat’ hebben:
het middelste kuiltje heeft geen afdrukje achtergelaten.
Een klein, eenvoudig kerkje,
middenin het dorp,
een plek waar het om draait,
een plek van verhalen,
en een plek van betekenis:
van wat was, wat is, en waarop we hopen.
Als team van MET ANDERE OGEN
Bezinnen we ons op het thema ‘van buiten naar binnen’,
belangrijk voor vitaal kerk-zijn.
Hoe kunnen kerk en samenleving op elkaar betrokken zijn?
In onze bezinning zoeken we niet zozeer naar goede voorbeelden
- die zijn er inmiddels volop -
maar naar hoe we gemeenten in die beweging ‘van buiten naar binnen’ kunnen krijgen
nieuw perspectief kunnen bieden
door hen te leren kijken ‘met andere ogen’:
niet zozeer naar wat er ìn de kerk gebeurt
maar om de kerk heen
daar waar God aan het werk is
en ons roept
om van betekenis te zijn.
Els Deenen
Ook op zoek naar nieuw perspectief?
Nodig ons eens uit voor een kerkenraadsdag!
